Bệnh đột quỵ là bệnh nguy hiểm, nếu không được cấp cứu kịp thời có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Nắm được nguyên nhân, dấu hiệu gây bệnh và cách phòng bệnh sẽ giúp giảm tỉ lệ tử vong cũng như các di chứng do đột quỵ gây ra.
Bệnh đột quỵ là gì?
Bệnh đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, do sự gián đoạn trong quá trình cấp máu não khiến não bộ bị thiếu oxy, không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào.
Đột quỵ là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng
Người bị đột quỵ cần phải được cấp cứu nhanh chóng bởi thời gian càng lâu thì số lượng tế bào não chết càng nhiều, tình trạng nghiêm trọng có thể gây tử vong. Nếu cấp cứu kịp thời thì người bệnh có thể sống sót nhưng vẫn sẽ chịu các di chứng sau đột quỵ như: rối loạn thị giác, rối loạn vận động, rối loạn cảm xúc,…
Phân loại bệnh đột quỵ não
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: loại đột quỵ này do sự tắc nghẽn động mạch bởi các cục máu đông, từ đó gây cản trở quá trình máu lưu thông lên não. Đây là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm đến 85% các ca đột quỵ
- Đột quỵ do xuất huyết: là tình trạng đột quỵ khi thành động mạch mỏng, yếu hoặc rò rỉ, khiến mạch máu đến não bị vỡ, máu chảy ồ ạt gây xuất huyết não
- Đột quỵ nhẹ (thiếu máu thoáng qua): đột quỵ nhẹ không làm chết các tế bào não nhưng cũng gây ra các triệu chứng tương tự đột quỵ và là dấu hiệu cảnh báo các cơn đột quỵ thực sự sắp diễn ra trong tương lai
Những ai có thể mắc bênh đột quỵ
Bệnh đột quỵ ở người trẻ
Bệnh đột quỵ ở người trẻ hiện tại đa phần do stress cũng như sự chủ quan bởi ở người trẻ đa phần là đột quỵ do xuất huyết vì tăng huyết áp mà người trẻ thường ít tuân thủ việc điều trị bệnh này.
Stress là nguyên nhân lớn dẫn đến đột quỵ ở người trẻ
Bên cạnh đó, đột quỵ ngày càng trẻ hoá bởi người trẻ hiện nay thường có lối sống thiếu khoa học: ít vận động, thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá, ăn nhiều thực phẩm có hàm lượng chất béo cao,… do đó làm tăng nguy cơ mỡ máu, bệnh tim mạch – những nguyên nhân gây ra đột quỵ
Bệnh đột quỵ ở người già
Bệnh đột quỵ thường gặp nhiều hơn ở người cao tuổi bởi tuổi càng cao sức khoẻ càng yếu, sẽ kèm theo nhiều bệnh lý như tiểu đường, tim mạch,…và nếu các bệnh lý này không được theo dõi và kiếm soát sẽ dễ dẫn đến đột quỵ.
Nguyên nhân bệnh đột quỵ
Có nhiều yếu tố làm tăng khả năng bị đột quỵ, trong đó có những yếu tố bệnh lý và yếu tố không thay đổi được.
Yếu tố không thể thay đổi:
- Tuổi tác: Tuổi càng cao nguy cơ mắc đột quỵ càng tăng, 85% tỉ lệ người đột quỵ tử vong thuộc nhóm trên 65 tuổi
- Giới tính: Nam giới thường có nguy cơ đột quỵ cao hơn nữ giới
- Người có người thân trong gia đình đã từng mắc đột quỵ thì họ cũng có nguy cơ cao hơn người bình thường
Yếu tố bệnh lý:
- Người có tiền sử mắc đột quỵ, thiếu máu thoáng qua
- Người có các bệnh về tim mạch
- Người bị mỡ máu, không kiểm soát cân nặng, thừa cân, béo phì
- Người thường xuyên hút thuốc, lạm dụng các chất kích thích
- Người huyết áp cao
- Người bị rối loạn Lipit máu
- Những người có nguy cơ cao đột quỵ là những người có tiền sử bệnh đột quỵ hoặc mắc các bệnh tiểu đường, bệnh tim, cao huyết áp mỡ máu, thừa cân, béo phì, thường xuyên hút thuốc và có lối sống không lành mạnh
Mỡ máu, thừa cân là một trong các nguyên nhân tăng nguy cơ đột quỵ
Dấu hiệu và các triệu chứng của đột quỵ
Các dấu hiệu của bệnh đột quỵ thường xuất hiện một cách đột ngột và biến mất rất nhanh, có thể lặp đi lặp lại nhiều lần, sẽ bao gồm:
- Cơ thể mệt mỏi, tê cứng (liệt) mặt/ nửa mặt một cách đột ngột, mất thị lực ở một/hai mắt
- Một cánh tay hoặc 1 chân yếu đột ngột, cử động khó hoặc không thể cử động, thể hiện rõ nhất dấu hiệu đột quỵ là không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng một lúc
- Rối loạn phát âm: phát âm khó, bị dính chữ hoặc nói ngọng một cách bất thường
- Hoa mắt, chóng mặt, đau đầu dữ dội, buồn nôn, mất thăng bằng
Các dấu hiệu bệnh đột quỵ thường xảy ra đột ngột
Các dấu hiệu bệnh đột quỵ ở mỗi người sẽ khác nhau bởi nó còn tuỳ thuộc vào tình trạng sức khoẻ. Ngoài ra những cơn đột quỵ nhỏ (thiếu máu thoáng qua) cũng là một dấu hiệu cảnh báo.
>> Đọc Thêm:
Những điều cần làm khi thấy người bị đột quỵ
Dựa vào những dấu hiệu đột quỵ trên, khi thấy người bệnh có những dấu hiệu đó, cần ngay lập tức gọi 115. Trong khi chờ xe cấp cứu đến, có thể tiến hành sơ cứu cho người bệnh như sau:
- Để tránh việc người bệnh bị sặc đường thở thì cần để phần lưng và đầu của người bệnh nằm nghiêng 45 độ
- Mở cổ áo của người bệnh cho thoáng, kiểm tra hô hấp, cần xoa bóp tim ngoài lồng ngực với trường hợp người bệnh ngừng tim
- Quấn khăn tay vào ngón trỏ, cho vào trong miệng người bệnh để lấy sạch đờm và dãi
- Nếu như người bệnh bị co giật thì cần lấy đũa hoặc các vật dụng khác ngáng vào ngang miệng để người bệnh không cắn vào lưỡi
- Thời điểm người bệnh khởi phát các dấu hiệu và đơn thuốc mà người bệnh đang dùng/đang mang theo cần được ghi chú lại
- Khi sơ cứu cho người bệnh thì tuyệt đối không cho ăn uống bất cứ thứ gì, không cạo gió hay chích máu 10 đầu ngón tay.
Với đột quỵ thì thời gian càng lâu thì càng nguy hiểm. Vì vậy nắm bắt những dấu hiệu đột quỵ và cách sơ cứu đúng cách sẽ giúp hạn chế tỉ lệ tử vong cho người bệnh.
Những tai biến của bệnh đột quỵ não gây ra
Sau đột quỵ người bệnh thường gặp nhiều biến chứng khác nhau như:
- Rối loạn vận động: Sau đột quỵ, người bệnh có thể liệt chi, mặt hoặc nửa người, cơ thể yếu và khó vận động
- Rối loạn cơ tròn: Trong các vấn đề tiểu tiện hay đại tiện thì người bệnh có thể không tự chủ được
- Rối loạn ngôn ngữ: ở mức độ nhẹ thì người bệnh có thể nói lắp, nói ngọng, khó diễn đạt hay thay đổi giọng điệu, nặng hơn thì có thể không nói được
- Rối loạn nhận thức: trí nhớ người bệnh suy giảm, tư duy cũng dần kém hơn
- Rối loạn cảm giác: thường có cảm giác đau, tê hay ngứa rát thậm chí có thể không có cảm giác ở một phần cơ thể
- Chất lượng cuộc sống bị suy giảm bởi rối loạn thị giác, thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, khó ăn uống,…
Cách chăm sóc và phục hồi sau đột quỵ
- Chức năng nói
-Cần dạy lại các từ hay những cử chỉ cần thiết trong cuộc sống cho người bệnh
-Cần giao tiếp với người bệnh bằng nhiều cách thức khác nhau như vẻ mặt, cử chỉ, vẽ, viết, đọc hay các dụng cụ hỗ trợ giao tiếp khác.
-Trong quá trình phục hồi chức năng nói thì cần có sự hỗ trợ của các thiết bị như bảng giao tiếp, trợ thính,…
- Chức năng vận động
-Cần hướng dẫn cho người bệnh dáng đi đúng, tập giữ thăng bằng, tập bước đi ở nhiều bề mặt khác nhau, tập lên xuống cầu thang
-Tập cho người bệnh tự lăn trở kết hợp ngồi dậy trên giường
-Khuyến khích người bệnh dùng tay lành tập cho tay liệt, thực hiện các thao tác đơn giản như vươn tay để lấy đồ vật hay chải đầu,…
-Các dụng cụ có thể sử dụng trong phục hồi chức năng vận động như gậy chống, nẹp AFO, robot,máy đi bộ, máy đạp xe,…
Lên xuống cầu thang là một cách phục hồi chức năng vận động
- Chức năng cảm giác
-Với người bệnh bị liệt một phần cơ thể thì cần vận động bên liệt đồng thời thực hiện thêm các hoạt động ở cả hai bên cơ thể, nhắc nhở đơn giản để thu hút sự chú ý sang bên liệt.
-Thông qua các hoạt động giúp người bệnh vận động nhãn cầu, kích thích cảm giác của bên liệt
-Để kích thích cảm giác, hãy cho người bệnh sờ, cầm nắm các đồ vật có hình dạng, kích thước, mức độ thô ráp … khác nhau
Phục hồi chức năng sau đột quỵ chính là việc làm quan trọng với mục tiêu dài hạn là giúp người bệnh có thể thực hiện các việc sinh hoạt hàng ngày một cách độc lập. Tuy nhiên việc phục hồi chức năng cho người bệnh là việc cần có thời gian cũng như chuyên môn nhất định.
Với những gia đình có người cao tuổi cần phục hồi chức năng sau đột quỵ nhưng lại không có thời gian để giúp người cao tuổi tập tại nhà thì viện dưỡng lão sẽ là một gợi ý phù hợp.
Tại Javilink, phòng tập phục hồi chức năng được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất hiện đại cùng đội ngũ nhân viên y tế dày dặn kinh nghiệm giúp cho quá trình phục hồi của người cao tuổi diễn ra một cách hiệu quả nhất.
Để biết thêm thông tin chi tiết, hãy truy cập website javilink.com.vn hoặc hotline 1900 633 826 để nhận tư vấn và hỗ trợ miễn phí nhé!
Cách phòng tránh bệnh đột quỵ
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý
Một phần nguyên nhân của bệnh đột quỵ đến từ các yếu tố bệnh lý như mỡ máu, tiểu đường,…mà những bệnh lý này hình thành từ chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý. Do đó cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học: tăng cường rau củ quả, thực phẩm giàu protein, hạn chế thịt đỏ và các thực phẩm chiên xào giàu chất béo, hạn chế đồ ngọt, những thực phẩm chứa nhiều đường,…
- Duy trì lối sống lành mạnh
Bệnh tim cũng là một nguyên nhân dẫn đến đột quỵ. Vì vậy cần tập thể dục 30-40 phút mỗi ngày để tăng cường tuần hoàn máu, giúp tim khoẻ mạnh, từ đó giảm nguy cơ đột quỵ.
Cần giữ ấm cơ thể, đặc biệt là với người lớn tuổi trong những thời điểm thời tiết giao mùa bởi việc nhiễm lạnh có thể dẫn đến tăng huyết áp, dễ khiến mạch máu bị vỡ và dẫn đến đột quỵ.
Không hút thuốc lá, ngủ đúng giờ và đủ giấc, tránh căng thẳng. Một lối sống lành mạnh không chỉ hạn chế được đột quỵ mà còn cả những bệnh lý khác.
Duy trì lối sống lành mạnh là cách phòng bệnh đột quỵ hiệu quả
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là với những trường hợp có tiền sử đột quỵ hay các bệnh lý gây ra đột quỵ, từ đó kiểm soát tình hình bệnh và có kế hoạch điều trị phù hợp.
Một số câu hỏi liên quan
Bệnh đột quỵ có chết không?
Người bị đột quỵ nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời sẽ có nguy cơ tử vong cao bởi thời gian càng lâu thì số lượng tế bào não chết càng nhiều. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới thì số người tử vong vì bệnh đột quỵ mỗi năm lên đến 6,5 triệu người. Với người đột quỵ được cấp cứu kịp thời hoặc đã được chuẩn đoán và phòng tránh ngay từ đầu thì tỉ lệ tử vong cũng như các biến chứng cũng sẽ hạn chế hơn.
Có nguy cơ tái phát lại bệnh đột quỵ hay không?
Người đã từng mắc bệnh đột quỵ sẽ có nguy cơ cao bị đột quỵ những lần tiếp theo. Vì vậy người bệnh cần kiểm tra sức khoẻ thường xuyên và xây dựng chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh để hạn chế tình trạng tái phát.
Tổng kết lại, đột quỵ não là một căn bệnh nguy hiểm và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của con người. Tuy nhiên, bằng cách nắm rõ những dấu hiệu cảnh báo và áp dụng những biện pháp phòng tránh đúng cách, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh đột quỵ và bảo vệ sức khỏe của mình. Viện dưỡng lão Javilink mong rằng bài chia sẻ này sẽ giúp ích cho quý độc giả trong việc hiểu thêm về bệnh đột quỵ và cách phòng tránh.
Nếu quý vị cần thêm thông tin hay có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến chủ đề này, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ. Chúc quý vị luôn khỏe mạnh, vui vẻ và hạnh phúc!